Lekcja ciszy Montessori – lekcje ciszy to specyficzna, niezwykle cenna i ciekawa forma zajęć spotykana w placówkach montessoriańskich. Ponieważ rodzicom czasem trudno wyobrazić sobie na jak taka lekcja wygląda, przybliżymy dziś ten temat. Z artykułu dowiecie się, jakie korzyści dają dzieciom lekcje ciszy oraz poznacie przykłady takich zajęć.
Cisza przynosi nam często wiedzę, którą jeszcze nie do końca pojęliśmy, że mianowicie posiadamy życie wewnętrzne. Poprzez ciszę dziecko, być może po raz pierwszy, spostrzega własne życie wewnętrzne (…) Cisza przygotowuje duszę na określone wewnętrzne doświadczenia (…) Po doświadczeniu ciszy nie jest się tym, kim było się wcześniej.
Maria Montessori
Warto podkreślić, że lekcja ciszy nigdy nie jest sposobem na uspokojenie grupy, jakimś „zabiegiem” dydaktycznym, lecz wynika z dostrzeżenia gotowości dzieci na takie doświadczenie i tylko temu służy – wspaniałemu przeżyciu czegoś wyjątkowego.
Lekcje ciszy są bardzo różnorodne, ponieważ możliwości jest bez liku: można w trakcie zupełnie ograniczyć wszelkie bodźce lub zredukować je do wybranych wrażeń węchowych, dotykowych, smakowych, słuchowych lub wzrokowych i to na nich skoncentrować uwagę dzieci (przy okazji to cenne ćwiczenie integracji sensorycznej).
Sceptycy zapytają z pewnością: „Jak wprowadzić rozwrzeszczaną grupę dzieci w ten stan? To graniczy z cudem!”
Jest to oczywiście proces, który wymaga praktyki i osiągnięcia w grupie „zagrania” i pewnej dyscypliny. Oczywiście nauczyciel nie dyscyplinuje dzieci krzykiem, wręcz przeciwnie. Podczas lekcji nauczyciel przemawia spokojnym, przyjaznym tonem. Starannie dobiera słowa – komunikaty są jasne i zrozumiałe, ale oszczędne. Ponadto nauczyciel uważnie słucha dzieci, rozpoznaje ich nastrój i odpowiednio reaguje. Z czasem przechodzi na sposób komunikacji za pomocą pantomimy, gestu, spojrzenia. Dzieci łapią w lot tę formę komunikacji. Po zakończonej lekcji ciszy mają możliwość podzielić się z grupą doznaniami, np. jaki dźwięk lub zapach rozpoznały.
Najmłodsze dzieci zapraszane są do udziału w lekcjach ciszy stopniowo. Udział starszych przedszkolaków również jest dobrowolny – bywają dni, kiedy dzieci są zbyt pobudzone i nie w nastroju do tak intensywnego wyciszenia i praktyki uważności. Wówczas mogą zajmować się innymi aktywnościami w sali obok.
Lekcja ciszy Montessori – przykładowe sposoby prowadzenia:
- dzieci spacerują po elipsie (wyraźnie widoczna na podłożu) przenosząc jakiś przedmiot np. flakonik z wodą, świecę w lichtarzu, szklaną kulkę na łyżce. Jest to forma wymagająca szczególnej koordynacji ruchu, ale z drugiej strony spacerowanie i skupienie na niesionym przedmiocie ułatwia dziecku osiągnięcie koncentracji.
- wsłuchiwanie się w bicie własnego serca, oddech, szmer deszczu, śpiew ptaków za oknem, słuchanie odpowiednio dobranych nagrań lub pomocy sensorycznych
- wąchanie, dotykanie, smakowanie charakterystycznego owocu
- rozpoznawanie dotykiem przedmiotów o zróżnicowanej fakturze (szorstkich kamyczków, gładkich koralików, miękkich kłębków wełny itp.)
- rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez przedmioty wykonane z drewna, szkła, metalu itp.
- wykonywanie ćwiczeń zgodnie z poleceniami nauczyciela: podnoszenie i opuszczanie rąk i nóg, napinanie i rozluźnianie mięśni poszczególnych partii ciała
Podczas powyższych czynności dzieci siedzą lub leżą z zamkniętymi oczami – w zależności od potrzeby. Dzieci mogą również mieć otwarte oczy, siedzieć w kręgu i bardzo ostrożnie przenosić, a następnie podawać wybranej osobie naczynie wypełnione wodą lub dzwonek (który nie powinien wydać dźwięku).
Korzyści, które dziecko czerpie z lekcji ciszy:
- koncentracja uwagi „do wewnątrz”, nauka skupienia i zwiększenie efektywności pracy własnej
- dostrzeżenie i interpretacja własnych myśli i odczuć
- zyskanie innej perspektywy, która umożliwia analizę własnych doświadczeń pod innym kątem
- stopniowe odkrywanie własnego życia wewnętrznego, rozwój osobowości dziecka
- czas do namysłu, zatrzymania się, odzyskania równowagi, odcięcia i odpoczynku od hałasu i chaosu 🙂
- działanie relaksujące – dzieci po lekcji ciszy są rozluźnione i radosne
- nauka współpracy z grupą i przestrzegania umów, norm zachowania i zwyczajów obowiązujących wszystkich członków grupy przedszkolnej
Pomimo, że lekcja ciszy wymaga od dzieci znacznego wysiłku woli, samokontroli i intensywnej koncentracji (a może właśnie dlatego…?), jest ona źródłem silnej satysfakcji i radości, interesującego doświadczenia. Z czasem można zaobserwować, że dzieci z ochotą doskonalą się w tym zakresie.
Przeczytaj również:
>> Dzień w przedszkolu Montessori
>> Montessori w domu – proste zabawy dla dzieci w wieku 3-6 lat
Add Comment