Montessori zabawki DIY – wiele pomocy edukacyjnych dostępnych w montessoriańskich przedszkolach można wykonać tanim kosztem wykorzystując przedmioty codziennego użytku, drobiazgi dostępne w każdym domu lub niedrogie artykuły ze sklepu papierniczego. Pracownicy naszego przedszkola już wyrobili sobie nawyk chomikowania materiałów, z których można stworzyć „coś z niczego” 😉
„Zabawy” w tytule artykułu są oczywiście umowne. To materiał rozwojowy używany w przedszkolu podczas pracy własnej dzieci. Natomiast w domu możecie zaproponować je dzieciom jako ciekawą formę spędzenia kilku minut, a przy okazji – rozwijającą zabawę – do czego gorąco Was zachęcamy!
A gdy już na serio wkręcicie się w metodę Marii Montessori, warto pamiętać, że przygotowane samodzielnie pomoce edukacyjne powinny spełniać kilka warunków:
1) Zasada izolacji (bodźca, zagadnienia, problemu) – oznacza, że jedna pomoc służy opanowaniu jednego tematu, na przykład kształtów, kolorów lub liczenia. Staramy się nie mieszać tych zagadnień w ramach jednej pomocy. Dobrym przykładem jest tu różowa wieża, której wszystkie klocki różnią się tylko rozmiarem (kolor, materiał i faktura są takie same).
Na kolejnych etapach pomocy, przeznaczonych dla starszych dzieci, łączone są dwa zagadnienia, na przykład: przelewanie + mieszanie kolorów.
2) Zasada kontroli błędu – wyżej wspomniana zasada izolacji bodźca łączy się z zasadą kontroli błędu, dzięki której dziecko ma możliwość samodzielnego korygowania własnych błędów. Pomoce edukacyjne powinny być tak „skonstruowane”, aby to umożliwiać. Dziecko samo sprawdza, czy wszystko pasuje i jest na swoim miejscu. „Błędem” może być pusty otwór, kolorowy przedmiot umieszczony w innym zbiorze lub kropelka zabarwionej wody, która kapnęła na tackę. W bardziej zaawansowanych pomocach dziecko może porównać efekt swojej pracy z tablicą kontrolną lub modelem.
Izolacja jednego zagadnienia w ramach jednej pomocy daje możliwość samodzielnej pracy i zauważenia ewentualnych błędów, bez udziału nauczyciela czy rodzica. Metoda Montessori kładzie nacisk na budowanie wewnętrznej motywacji dziecka, unika systemu kar i nagród (w tym również oceniania efektów pracy dziecka przez nauczyciela). Zarówno ciągłe pochwały, jak i wytykanie błędów wpływają negatywnie na motywację dziecko do samodzielnej pracy.
3) Zasada ograniczenia – Na półkach stoi tylko jeden egzemplarz danej pomocy. Dzięki temu dzieci uczą się czekania na swoją kolej i respektowania potrzeb kolegów i koleżanek. Dlatego zasada ta jest szczególnie ważna w grupach przedszkolnych i szkolnych. Natomiast w warunkach domowych przejawia się jej inny aspekt: liczba pomocy dostępnych dla dziecka również powinna być ograniczona. Pomoce warto ustawić na pustych półkach, w pewnych odległościach – dzięki takiej ekspozycji, nieco przypominającej muzeum, maluch może „odnaleźć się” wśród pomocy, skoncentrować na jednej z nich i wybrać odpowiednią do jego aktualnych zainteresowań, czyli fazy wrażliwej odpowiadającej etapowi rozwoju.
4) Zasada kontynuacji – dostępny w przedszkolu materiał rozwojowy ma na celu stopniowanie trudności i tworzy integralną całość. Dziecko spośród dostępnych pomocy wybiera taką, która odpowiada jego aktualnej fazie rozwoju, a w miarę wzrostu umiejętności przechodzi do kolejnego etapu.
W warunkach domowych może to stanowić wyzwanie, ale przygotowując montessoriańską pomoc dla dziecka, powinniśmy umieć stworzyć jej bardziej zaawansowane wersje, które rozwiną dane zagadnienie.
Przykład: cały wachlarz pomocy wspierających rozwój dłoni (małej motoryki) >>> nauka prawidłowego trzymania długopisu (np. poprzez rysowanie, dziurkowanie kształtów przy pomocy dużej pinezki itp.) >>> nauka pisania.
5) Zasada estetyki – ostatni, lecz nie mniej ważny punkt. Ładne, starannie wykonane pomoce edukacyjne są dla dzieci ciekawe i atrakcyjne. Dorośli często wybierają minimalistyczne dekoracje i proste zabawki, najlepiej z naturalnego, surowego drewna. Jednak przygotowując montessoriańskie pomoce dla dziecka warto pamiętać, że wszystko, co kolorowe i błyszczące przyciąga jego uwagę. I wcale nie muszą to być grające plastikowe zabawki, lecz przeróżne drobiazgi postrzegane przez dzieci jako intrygujące „skarby”. To stąd te wszystkie szklane kuleczki, kolorowe szkiełka i błyszczące drobiazgi, z którymi aż chce się popracować! 🙂 Istotny jest również sposób przechowywania pomocy: estetyczne koszyki, tacki czy „tajemnicze pudełka” z przyborami do szycia.
Podczas montessoriańskich zajęć w domu warto, aby rodzic zachowywał się tak jak nauczyciel, czyli pomagał dziecku tylko na tyle, aby mogło samodzielnie pracować dalej (i tylko na wyraźną prośbę dziecka).
Z pomocy widocznych na poniższych zdjęciach korzystają na co dzień przedszkolaki w wieku 3-6 lat, lecz z niektóre z nich nadadzą się również dla młodszych dzieci.
Montessori zabawki DIY
Przelewanie, przesypywanie, przenoszenie
Rozwój:
+ małej motoryki
+ koordynacji ręka-oko
W anglojęzycznych materiałach na temat Montessori te ćwiczenia noszą nazwę transferring activities. Dzieci mogą przelewać wodę zabarwioną barwnikiem spożywczym lub kawałkiem bibuły, przesypywać lub przekładać koraliki, pomponiki, fasolki, kaszę, ryż itp. Natomiast jako narzędzie do przenoszenia warto zastosować przedmioty wpływające pozytywnie na rozwój dłoni (małej motoryki): zakraplacz, pęsetę, nożyce do przenoszenia, łopatki, łyżki itp.
Przelewanie + mieszanie kolorów
Dopasowanie kształtów lub kolorów
Materiał rozwojowy z dzisiejszego artykułu to pomoce z działów „życie praktyczne” i „sensoryka”. Wspaniale wspierają prawidłowy rozwój integracji sensorycznej, małej motoryki, koordynacji ręka-oko, a także uczą samodzielności przygotowując do dorosłego życia.
Życzymy wielu godzin przyjemnej zabawy i „pracy własnej”! 🙂
Konsultacja merytoryczna: Jowita Sielska
Przeczytaj również: