Pewne obawy rodziców może budzić fakt, że w przedszkolach Montessori dzieci mają dostęp do „prawdziwych” ostrych narzędzi, takich jak nożyczki, pinezki, krajalnice do owoców czy kuchenne tarki, igły i inne przybory krawieckie. Te ostre narzędzia stanowią materiał rozwojowy z działu „życie codzienne” (przeczytaj również o Montessori w domu).
W dzisiejszym artykule omówimy zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas pracy własnej z tymi przedmiotami, korzyści jakie niesie ich wprowadzenie już u najmłodszych przedszkolaków (czyli w wieku około 2,5 lat), a także przykładowe zabawy zaczerpnięte z montessoriańskiej pracy własnej, które można wykonywać również w domu.
Korzyści
Główna korzyść to ćwiczenie małej motoryki: mięśni dłoni i prawidłowego odwodzenia kciuka, co stanowi przygotowanie do pisania. To także trening koordynacji ręka-oko: dziecko w jednej dłoni trzyma papier, a drugą tnie – są to dwie różne czynności wykonywane symultanicznie, podobnie jak gra na gitarze lub pianinie. Ponadto dzieci uczą się jakie zagrożenia niosą ze sobą ostre narzędzia i potrafią się z nimi bezpiecznie obchodzić. Ma to olbrzymi wpływ na ich poczucie własnej wartości (tak jak wszystkie „dorosłe” czynności będące w zasięgu dziecka). Warto podkreślić, że każde dziecko jest inne i każde inaczej się rozwija, jednak u większości dzieci faza wrażliwa na cięcie następuje w wieku 2,5-3,5 lat.
Zasady bezpieczeństwa
W przypadku nożyczek, przedszkola są oczywiście wyposażone w mniejsze wersje dostosowane do małych rączek. Jednak nie są to tępe nożyczki plastikowe, lecz ostre, metalowe, z zaokrąglonymi końcami. Plastikowe nożyczki mają to do siebie, że tną papier tylko pod odpowiednim kątem, co może być frustrujące i nie odzwierciedla działania „prawdziwych” narzędzi.
Każde dziecko jest uczone bezpiecznego przenoszenia nożyczek. Prezentacja tego sposobu przez nauczyciela wygląda następująco: Nauczyciel prosi dziecko, aby podeszło do miejsca, w którym przechowywane są nożyczki. Jedną dłonią chwyta nożyczki za zamknięte ostrze, drugą uchwyt, po czym trzymając łokcie blisko tułowia robi kilka kroków po sali, a następnie odkłada nożyczki na swoje miejsce i prosi dziecko, aby powtórzyło powyższe czynności.
Pozostałe zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracy z ostrymi narzędziami:
- Praca z ostrymi narzędziami zaczyna się od demonstracji pomocy i wyjaśnienia zasad bezpieczeństwa
- Gdy dziecko podejmuje pierwsze próby, nauczyciel zawsze jest obok. Na kolejnych etapach również nadzoruje pracę dzieci.
- Dzieci uczone są bezpiecznego przenoszenia pomocy (a nie np. biegania z nimi po sali)
Przykładowe ćwiczenia z ostrymi narzędziami
- dziurkowanie kształtów pinezką (pinezka posiada dużą „główkę”, którą należy trzymać podobnie jak przybory do pisania)
- wycinanie nożyczkami papieru według (wydrukowane lub narysowane linie proste, skośne, frędzle, zygzaki, fale itp.). Wraz z rozwojem umiejętności, można dawać dziecku do cięcia coraz trudniejsze materiały, aby uczyło się ustawiać nożyczki pod odpowiednim kątem i wywierać coraz większy nacisk (np. śliskie plastikowe słomki lub twardy karton).
- obieranie i krojenie jabłek, marchewek itp.
- przygotowanie bułki tartej
- przyszywanie guzików
- szycie poduszeczek z wypełnieniem
- dziurkowanie papieru dziurkaczami o różnych kształtach
Kiedy rodzice zauważą, że u dziecka ma miejsce faza wrażliwa na używanie nożyczek (lub otrzymają informację z przedszkola), warto przygotować w domu kawałki papieru i narysować a nich rozmaite linie (linie proste, fale, zygzaki), po których dziecko będzie prowadziło nożyczki. Dla niego będzie to cenne ćwiczenie i wspaniała zabawa, a dla rodzica – chwila na wypicie ciepłej kawy 😉
Nie warto bać się ostrych narzędzi w rękach dziecka. Używane z rozsądkiem i zgodnie zasadami bezpieczeństwa, przynoszą same korzyści.
Montessori w domu
Przeczytaj również:
>> Dzień w przedszkolu Montessori
>> Montessori w domu – proste zabawy dla dzieci w wieku 3-6 lat