Edukacja matematyczna

11 maja 2020 | Karolina 6799

Istota materiałów matematycznych dla małych dzieci:

Współcześnie wielu ludzi uważa, że do opanowania matematyki wymagane są niezwykłe uzdolnienia i umiejętność logicznego, matematycznego myślenia. Maria Montessori natomiast była zdania, że każde dziecko posiada „matematyczny umysł”. Te dwa stwierdzenia stoją niejako w sprzeczności do siebie. Dzieci uczęszczające do przedszkoli i szkół prowadzonych metodą Montessori są żywym dowodem na to, że jednak prawdziwe jest drugie stwierdzenie. Możliwość poznawania i doświadczania matematyki już w przedszkolu ma ogromny wpływ zarówno na myślenie człowieka jak i jego późniejsze funkcjonowanie. Montessori udowodniła, że dzieci dążą do uporządkowania, zrozumienia i sklasyfikowania świata, który znają. A czym jest klasyfikowanie czy porządkowanie jeśli nie matematyką? Wszystkie dzieci rodzą się z „matematycznym umysłem”, co oznacza, że posiadają możliwość uczenia się rzeczy, które zwiększają ich zdolność do bycia dokładnym i uporządkowanym, rozwijają spostrzegawczość oraz umiejętność porównywania i klasyfikowania. Jeśli dzieci same dążą do opanowania matematyki, dorośli, a zwłaszcza wychowawcy i rodzice nie mają prawa im tego zabronić. Mają wręcz obowiązek zaspokoić ich potrzeby, ciekawość i chęć poznania świata.

Montessori do perfekcji opanowała obcowanie dziecka z matematyką. Materiały stworzone do tego celu są niezwykle konkretne i dobrze przemyślane. Pomoce matematyczne odpowiadają na naturalne potrzeby dziecka.

Nierzadko możemy zobaczyć młodego człowieka, który przelicza coś na palcach, kamieniach czy patyczkach. Dziecko bowiem wszystko musi zobaczyć, wszystkiego musi dotknąć i doświadczyć. Musi mieć konkret. I taka właśnie jest edukacja matematyczna w ujęciu Montessori. Przechodzi od konkretu do abstraktu, umożliwiając dziecku płynne przejście na kolejne stadia nauki matematyki, która nie tylko jest ciekawa, ale też przyjemna. Dzieci, które obcują z matematyką od najmłodszych lat i robią to nie tylko bez przymusu, ale też z ogromną przyjemnością, mają dużo większe szanse osiągnięcia późniejszego sukcesu w nauce, w porównaniu do osób, które poznają matematykę dopiero na etapie szkolnym.

Nie możemy zapominać, że matematyka jest wszechobecna, a jej poznanie i oswojenie ma pozytywny wpływ nie tylko na funkcjonowanie w systemie szkolnym czy społecznym, ale też na myślenie. Wczesne poznawanie matematyki dzięki materiałom Montessori ma więc znaczący wpływ na to, jak za kilka czy kilkadziesiąt lat będzie wyglądało nasze społeczeństwo.

Matematyczny umysł

Pojęcie „matematycznego umysłu” Maria Montessori zapożyczyła od Blaisa Pascala, który twierdził, że są dwa rodzaje umysłu: ”jeden, który wnika żywo i głęboko w konsekwencje zasad, i to jest umysł logiczny; drugi, który zdolny jest ogarnąć wielką liczbę zasad nie gubiąc się w nich, i to jest umysł matematyczny. Jeden znamionuje siła i trafność, drugi szerokość zasięgu. Otóż można posiadać jedno bez drugiego: umysł może być silny, a ciasny, jak znowuż być rozległy, a wątły.” Maria Montessori zauważyła, że cechą charakteryzującą dzieci jest ich „matematyczny umysł” i wewnętrzna potrzeba pchająca dziecko do zrozumienia i uporządkowania świata. Dzieci dążą do sklasyfikowania, porządkowania i rozumienia świata, a tendencje te stwarzają niezliczone możliwości po opanowania i pogłębiania wiedzy matematycznej.

Matematyka jest swoistego rodzaju narzędziem tłumaczącym prawa natury i pozwalającym zrozumieć świat wokół. Montessori wychodzi z założenia, że ludzki umysł jest z natury matematyczny i każdy ma potencjał, żeby go rozwinąć. Przez pojęcie „umysłu matematycznego” rozumie ona zdolność do dokładnego i logicznego myślenia oraz umiejętność spostrzegania zależności pomiędzy różnymi przedmiotami, szacowania i klasyfikowania. Montessori słusznie zauważyła, że matematyka jest obecna we wszystkich sferach naszej codzienności. Każdy wykonywany ruch wymaga precyzji, kalkulacji i logicznego myślenia. Pośrednie przygotowanie do nauki matematyki możemy już znaleźć w pomocach życia codziennego czy sensoryce. Czynność taka jak np. przelewanie wymaga oszacowania ile wody będzie potrzebne, mycie stołu składa się natomiast z sekwencji ruchów, które trzeba zapamiętać. Używając pomocy sensorycznych dzieci uczą się dostrzegać związki pomiędzy przedmiotami, klasyfikują i porządkują je ze względu na kształt, wielkość czy kolor.

Ludzie mają naturalną tendencję do mierzenia, klasyfikowania czy liczenia. Dzieci już od pierwszych miesięcy życia dążą do poznania i zrozumienia świata, do sklasyfikowania poznanych obrazów do odpowiednich „szufladek”. Badają świat i rozwijają spostrzegawczość z niespotykaną u dorosłych precyzją. Dzieci, które we wczesnym okresie rozwoju nie będą doświadczały matematyki, mogą mieć późniejsze problemy z jej zrozumieniem i przyswojeniem. Z tego właśnie powodu Montessori postulowała zaznajamianie dzieci z matematyką już w przedszkolu. Do tego celu stworzone zostały liczne pomoce, mające pozwolić dziecku bez przeszkód przejść od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego. Dziecko rozwija pojęcia matematyczne dzięki doświadczaniu. Może poczuć własnymi rękoma jaką wartość ma „jeden”, a jaką 10, 100 czy 1000. Dzięki pracy własnych rąk doświadcza różnicy wielkości i poprzez skojarzenia tworzy w pamięci obraz wartości określonych symboli. Dziecko może tworzyć w umyśle wizualizacje i z większą łatwością kojarzyć wielkość z symbolem ją przedstawiającym, a to z kolei sprawia, że przejście pomiędzy myśleniem konkretnym i abstrakcyjnym jest bardzo płynne i nie powoduje trudności.

Rolą nauczyciela nie jest tutaj dostarczanie gotowych odpowiedzi, ale umożliwienie dziecku poszukiwania i samodzielnego ich odkrycia. Dzięki temu, w młodym człowieku będzie rosła chęć poznania świata, także tego matematycznego, a doświadczenie i umiejętności zdobyte wcześniej nie zniechęcą go pomimo trudów czyhających po drodze.